Ekonomia zmian klimatycznych

Ekonomia dotyczy sposobu wytwarzania produktów i usług (takich jak jabłka czy ubezpieczenia na życie) oraz tego, kto z nich korzysta<a href='https://www.merriam-webster.com/dictionary/economics' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. W tym kursie zagłębimy się w najdrobniejsze szczegóły świata ekonomii, ponieważ ma to ogromny wpływ na zmiany klimatyczne!

Nasz obecny system ekonomiczny polega na tym, żeby skłonić nas do kupowania większej liczby rzeczy – bez względu na to, czy ich potrzebujemy, czy nie. Widać to wszędzie w reklamach: konsumpcja produktów i usług jest pokazywana jako coś, co nas uszczęśliwi<a href='https://www.usaspending.gov/explorer/budget_function' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Ale cała ta konsumpcja odbywa się kosztem środowiska i społeczeństwa.

Jak więc znaleźliśmy się w tym miejscu? Aby się tego dowiedzieć, musimy zacząć od początku: porozmawiajmy o rynkach.

Rynki istnieją od dawna<a href='https://www.britannica.com/topic/market/Markets-under-Socialism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Przybierały one wiele form i obejmowały wiele różnych branż, takich jak wymiana żywności na miejsce do życia w średniowiecznej Europie lub płacenie za produkty muszelkami w starożytnych Chinach<a href='https://www.britannica.com/topic/market/Markets-under-Socialism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://www.citeco.fr/10000-years-history-economics/the-origins/cowry-shells-a-form-of-currency#:~:text=Long%20before%20our%20era%20the,continued%20until%20the%2020th%20century' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

W miarę rozwoju społeczeństw oraz wzrostu ich złożoności, wzrastały również nasze rynki<a href='https://www.britannica.com/topic/market/Markets-under-Socialism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Handel stał się bardziej globalny, a wraz z nim pojawiły się idee, nauka i materiały pozwalające tworzyć nowe rzeczy<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Wcześniej nasze gospodarki opierały się głównie na towarach rolniczych i wytwarzanych ręcznie, ale wszystko to zmieniło się, gdy nasza gospodarka zmieniła się w gospodarkę opartą na wytwórstwie maszynowym i przemyśle<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Rewolucja przemysłowa: kluczowy moment w historii gospodarki

Rewolucja przemysłowa to okres obejmujący XVIII i XIX wiek, kiedy to ludzkość doświadczyła gwałtownego wzrostu produktywności<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Zwiększenie produktywności oznacza, że ​​jesteśmy w stanie wyprodukować więcej rzeczy przy mniejszych zasobach (energii, materiałów, pracy) lub w krótszym czasie<a href='https://www.oecd.org/sdd/productivity-stats/40526851.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Komunikacja stała się łatwiejsza (za sprawą radia i telegrafu)

Topnienie Arktyki zapewniło szybsze szlaki handlowe

Nowe metody transportu (samochody i parowce)

Rozprzestrzenianie się energii elektrycznej i nowych paliw, takich jak węgiel i benzyna

Stworzenie systemu fabrycznego (w którym działalność przemysłowa została skoncentrowana w jednym miejscu)

Wykorzystanie nowych materiałów, takich jak żelazo i stal

Wszystkie te innowacje oznaczały, że mogliśmy wytworzyć dużo więcej rzeczy znacznie szybciej i taniej niż kiedykolwiek wcześniej; innymi słowy, zwiększyliśmy naszą produktywność<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Sprzyjał temu bardziej globalny handel: na przykład właściciel fabryki w Liverpoolu w Wielkiej Brytanii mógł teraz sprzedawać swoje produkty milionom ludzi na całym świecie, a nie kilku tysiącom ludzi w Liverpoolu. Zwiększyło to zapotrzebowanie na szybszą i wydajniejszą produkcję<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Wszystkie te „wzrosty” doprowadziły do ​​tego, co nazywamy wzrostem gospodarczym. Chociaż wzrost ten przyniósł społeczeństwu wiele korzyści, był również głównym czynnikiem przyczyniającym się do naszych obecnych globalnych kłopotów: zmian klimatycznych<a href='https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/666049?casa_token=AfcpLP1K3ewAAAAA%3AKGlwqM8sbXRoqwFkD2dR88_p7nwL_SIeHfIQCfo6GqP8ALU_wIMWlADLg7lv1a93ThCM9Nv56XcI&' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Wzrost gospodarczy: czy więcej zawsze oznacza lepiej?

Wzrost gospodarczy jest w rzeczywistości całkiem nowy, nastąpił dopiero w ostatnich kilku stuleciach<a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

W rzeczywistości naszą historię gospodarczą można podzielić na dwa akty<a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Pierwszy akt trwał tysiące lat: większość ludzi była biedna, a społeczeństwa osiągnęły niewielki (jeśli jakikolwiek) wzrost<a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Życie ludzkie nie zmieniało się zbytnio: rzeczy, których ludzie używali do schronienia, jedzenia, oświetlenia i energii pozostawały dość podobne przez bardzo długi czas<a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Druga część (jak widać) jest znacznie krótsza i dużo bardziej dramatyczna. Jak mówiliśmy wcześniej, źródłem tej zmiany była głównie rewolucja przemysłowa<a href='https://www.britannica.com/event/Industrial-Revolution' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Przeciętnie osoba w Wielkiej Brytanii zarabia teraz więcej pieniędzy w 2 tygodnie niż przeciętna osoba w 1650 roku zarobiłaby przez cały rok<a href='https://ourworldindata.org/economic-growth' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>!

Ten ogromny wzrost skłonił wiele osób do kwestionowania, czy można go utrzymać na dłuższą metę<a href='http://www.jstor.org/stable/j.ctv5cg82g' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-02499463/document' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Wzrost wykorzystania zasobów (i ich wpływu na środowisko) towarzyszył wzrostowi populacji i dochodów: czy może to trwać wiecznie<a href='https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2053019614564785?casa_token=yxefcMJzXi8AAAAA%3A5-5zscyafM0nb5ahjvk5qX4-sPIuToWgb-Ft79NU3oOCOQI5IfO1-ljvbnXj0mJpVIO3D-V3-kKB2w' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>?

Kapitalizm: nasz obecny system gospodarczy

Cały ten wzrost doprowadził ostatecznie do powstania kapitalizmu, dominującego w dzisiejszym świecie systemu gospodarczego<a href='https://books.google.ca/books?hl=en&lr=&id=eYWcAQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP2&dq=Rogers,+Alisdair%3B+Castree,+Noel%3B+Kitchin,+Rob+(2013).+%22capitalism%22.+A+Dictionary+of+Human+Geography.+Oxford+University+Press.+ISBN+978-0-19-959986-8.+Retrieved+2019-08-11.+&ots=kE57QHwejC&sig=eyZtYJrtlrtTo1Rw0_LbsYcFqi4#v=onepage&q&f=false' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. W kapitalizmie środki produkcji (rzeczy potrzebne do wytwarzania produktów i usług) są własnością firm lub osób indywidualnych i są kontrolowane przez nie, a nie przez rząd<a href='https://www.britannica.com/topic/capitalism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://worldpopulationreview.com/countries/capitalist-countries/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Oznacza to, że gospodarką zarządzają indywidualni ludzie, a rząd nie ma wpływu na to, co się dzieje<a href='https://worldpopulationreview.com/countries/capitalist-countries/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Jest to natomiast warunkowane przez coś, co nazywamy „wolnym rynkiem”<a href='https://www.britannica.com/topic/capitalism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://www.merriam-webster.com/dictionary/capitalism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

System, w którym wartość czegoś opiera się na popycie i podaży

System, w którym niewolnicy są nielegalni

Zasadniczo oznacza to, że ludzie mogą kupować, co chcą (popyt) i sprzedawać, co chcą (podaż) bez angażowania się rządu w ich transakcje<a href='https://www.investopedia.com/terms/f/freemarket.asp' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Teraz wiemy, że prawie nigdy tak nie jest; rządy zazwyczaj mają zasady, które wpływają na to, jak i co ludzie mogą kupować lub sprzedawać<a href='https://www.investopedia.com/terms/f/freemarket.asp' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Na przykład wiele rządów nie zezwala na sprzedaż narkotyków rekreacyjnych] i nakłada kary na firmy, które powodują zanieczyszczenia, takie jak wycieki ropy<a href='https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0308275X20959420?casa_token=IaJNHd1ktXEAAAAA%3AI7bw_E23VhqZ8e1zZ4BTIYtfYdaMV39W6eyXYIWQcnYgyd9cZoDzilfM0qDXe9MffbFTOvcxuS23-w' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://saylordotorg.github.io/text_microeconomics-theory-through-applications/s15-01-how-the-government-controls-wh.html' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Wiele rządów pobiera również podatki i pomaga w zapewnianiu opieki zdrowotnej, dróg i edukacji<a href='https://www.verticeservices.com/government-spending-where-does-your-tax-go/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://worldpopulationreview.com/countries/capitalist-countries/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Mogą one nawet decydować o cenie niektórych produktów i usług, aby dopilnować, żeby ludzie mogli sobie pozwolić na ich zakup<a href='https://www.investopedia.com/terms/p/price-controls.asp' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

To było podchwytliwe pytanie! W rzeczywistości żaden kraj nigdy nie osiągnął gospodarki całkowicie kapitalistycznej<a href='https://worldpopulationreview.com/countries/capitalist-countries/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://books.google.co.uk/books?hl=en&lr=&id=IqlONbja8pUC&oi=fnd&pg=PR20&dq=sloman+2009+mixed+economy&ots=7o09QWRVXk&sig=OydNxLlbdUWp-oVmjs54zG0L3lA#v=onepage&q=mixed%20economy&f=false' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Prawie wszystkie gospodarki nazywane są gospodarkami mieszanymi<a href='https://worldpopulationreview.com/countries/capitalist-countries/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://books.google.co.uk/books?hl=en&lr=&id=IqlONbja8pUC&oi=fnd&pg=PR20&dq=sloman+2009+mixed+economy&ots=7o09QWRVXk&sig=OydNxLlbdUWp-oVmjs54zG0L3lA#v=onepage&q=mixed%20economy&f=false' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Oznacza to, że łączą w sobie elementy zarówno kapitalizmu, jak i socjalizmu.

Dlaczego debata zawsze dotyczy przeciwstawienia kapitalizmu socjalizmowi?

Całkowicie socjalistyczny system ekonomiczny zakłada, że ​​wszystko jest własnością społeczności i jest dzielone przez nią, a nie przez jednostki<a href='https://books.google.co.uk/books?hl=en&lr=&id=dPkB7AiURigC&oi=fnd&pg=PA13&dq=socialism&ots=M6F2Nwp9VC&sig=WrSFTM-9-HcYy02-mugsGA51-bY#v=onepage&q=socialism&f=false' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0032329294022004003?casa_token=QqLU5saPGTYAAAAA:Ve4N4K-Nf7ZLnHbFGci6VIdFRokshd2qUIFqMvEg4ThQOi4TPCwoxq83uUJfoe5lePGTDMt6Yjo' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://www.britannica.com/topic/socialism' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. W takim społeczeństwie o produkcji decyduje rząd, a jej celem jest przynoszenie korzyści społeczeństwu, nie zaś zysku jednostkom<a href='https://www.investopedia.com/terms/s/socialism.asp' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Współwłasność ma na celu sprawić, żeby społeczeństwa były bardziej równe<a href='https://www.investopedia.com/terms/s/socialism.asp' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Podczas gdy kapitalizm wzbogacił większość ludzi, za sprawą akumulacji kapitału uczynił bogatych dużo bogatszymi<a href='http://artepolitica.com/lecturas/neoliberalism-oversold/' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://doi.org/10.1080/09692290110077593' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0269094218792474?casa_token=Bgn5AHBjgY4AAAAA%3AnngiQzOaEGgSFoyeFlkyhKr0v7kDa_HSlmjvRYekwKEbD5nkZxGIbSFXZSr_2GY7UDpkcEp4brZsYg' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Nie ogranicza się to tylko do nierówności pomiędzy krajami o wysokich i niskich dochodach<a href='http://dx.doi.org.ezp.lib.cam.ac.uk/10.1108/14720700310459845' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. W rzeczywistości znaczne nierówności majątkowe istnieją również w krajach o wysokich dochodach<a href='http://dx.doi.org.ezp.lib.cam.ac.uk/10.1108/14720700310459845' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Ma to znaczenie dla zmian klimatycznych, ponieważ nierówności to nie tylko pieniądze; widać to również w emisjach CO₂<a href='https://oxfamilibrary.openrepository.com/bitstream/handle/10546/621052/mb-confronting-carbon-inequality-210920-en.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. W latach 1990-2015 1% najbogatszych odpowiadał za 15% skumulowanej emisji CO₂; to jest za dwa razy więcej niż 50% najbiedniejszych światowej populacji łącznie<a href='https://oxfamilibrary.openrepository.com/bitstream/handle/10546/621052/mb-confronting-carbon-inequality-210920-en.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>.

Kapitalizm nie działa dobrze dla wszystkich<a href='http://www.academiadelasciencias.va/content/dam/accademia/pdf/es41/es41-stiglitz.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='http://www.piketty.pse.ens.fr/files/Davies%20et%20al%202012_global_wealth_databook.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://doi.org/10.1016/j.eeh.2011.05.001' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11205-015-1222-0.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2016.06.010' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>: przynosi korzyści nielicznym, a resztę pozostawia na pastwę losu<a href='http://www.academiadelasciencias.va/content/dam/accademia/pdf/es41/es41-stiglitz.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='http://www.piketty.pse.ens.fr/files/Davies%20et%20al%202012_global_wealth_databook.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://doi.org/10.1016/j.eeh.2011.05.001' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11205-015-1222-0.pdf' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a><a href='https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2016.06.010' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Brak dostępu do możliwości jest niesprawiedliwy<a href='https://doi.org/10.3390/rel8050097' target='_blank'><img src='/img/courses/ref.svg'/></a>. Co więc można zrobić? Miejmy nadzieję, że kilka następnych rozdziałów pomoże ci zrozumieć, w jaki sposób możemy próbować poprawić i powoli przekształcić nasz system gospodarczy w taki, który działa dobrze dla wszystkich i pozwala kwitnąć życiu naszej planety.